توانبخشی و آموزش تاب آوری میتوانند اثر یکدیگر را تشدید کنند توانبخشی مجموعه ای از فعالیت ها و روش های پزشکی، پیراپزشکی، اجتماعی و آموزشی را شامل میشود که هدف آن کمک به افراد برای دستیابی به بالاترین سطح عملکرد، استقلال و کیفیت زندگی ممکن است.تاب آوری و توانبخشی میتوانند ابعاد دوگانه زندگی مثمر ثمر معلولین باشد .
تاب‌آوری و توانبخشی یک مسیر پژوهشی پربار است، زیرا افراد در هنگام برخورد با ترومای آسیب و آسیب‌های ناشی از آن با ناملایمات شدیدی مواجه میشوند(APA، 2012).
توانبخشی در محدوده ” ممکن ” امکان دسترسی به شرایط بهینه بر اساس توانایی و مقدورات موجود را هدف خود قرار میدهد و به فرآیند مشاوره افراد دارای معلولیت مشاوره توانبخشی گفته میشود.
مشاوره توانبخشی به فرایندی کل نگر در حمایت از افراد مبتلا به انواع ناتوانی گفته میشود (CRCC،2016).
توانبخشی در محدوده ” ممکن ” امکان دسترسی به شرایط بهینه بر اساس توانایی و مقدورات موجود را هدف خود قرار میدهد.
مشاور توانبخشی مشاوری است که از دانش، مهارت و نگرش های تخصصی مورد نیاز برای رابطه حرفه ای با افراد معلول برخوردار است
مشاور توانبخشی برای دستیابی به اهداف شخصی، اجتماعی، روانی و شغلی افراد دارای معلولیت موثر است.
تسهیلگری و آموزش تاب آوری با مشاوره توانبخشی میتوانند هم افزایی خوبی را تجربه کنند.
توانبخشی و تاب آوری هر دو بر حد بهینه توانایی تمرکز دارند تاب‌آوری، توانایی بازپس‌گیری قدرت و توان از دست رفته در رویدادهای چالش‌برانگیز زندگی و سوانح و تصادفات است و در واقع نقش مهمی در روند توانبخشی دارد.
برخی از تحقیقات، مداخلات تاب آوری را متناسب با نیازهای افراد دارای معلولیت برای کاهش احساسات منفی و بهبود بهزیستی روانشناختی و ارتقای کیفیت زندگی معلولین مفید دانسته اند().
در زمینه توانبخشی،تاب آوری میتواند به عنوان یک مفهوم بنیادی لحاظ شود که بر بهبود و سازگاری افرادی که با آسیب های تروماتیک مواجه شده اند موثر واقع شود تاب‌آوری میتواند منجر به نتایج بهتری در توانبخشی شود که فراتر از حد انتظار باشد.
مداخلات تاب‌آوری، مانند تمرین‌های خودارزیابی، خود آگاهی،تمرینات بخشش و شفقت به خود و دیگری توانسته است اثرات مثبتی در کاهش افسردگی، بهبود تاب‌آوری و افزایش عملکرد کلی افراد دارای معلولیت برجای بگذارد اگرچه این نکته نیز نباید مفغول بماند که اشتغال یکی از اجزای اساسی توانبخشی و تاب آوری است،
شغل و کسب در آمد به معلولین کمک میکند تا حد ممکن در فعالیت‌های روزمره مستقل باشند و اشتغال معلولین میتواند برای آنها علاوه بر نقش اجتماعی مثبت امکان آموزش، کار، تفریح و نقش‌های معنادار دیگری در خانه و خانواده تدارک ببیند.
بالطبع مشاوران توانبخشی میتوانند در مساله اشتغال و کار آفرینی برای معلولین نقش مهمی بر عهده بگیرند البته بنظر میرسد در سطح ملی هم بنوعی قانون یا توافق دسترسی پیدا کنیم که کارفرمایان در حد مقدور بتوانند از افراد معلول استخدام و استفاده کنند
مشاوران توانبخشی میتوانند به ارزیابی علایق، مهارت‌ها، محدودیت‌ها، نیازهای سلامت، سوابق کاری و تحصیلی و حتی ویژگی شخصی یا شخصیتی فرد معلول برای تطبیق توانایی‌های او با الزامات شغلی کمک کنند اشتغال میتواند افراد معلول را از فقر نجات دهد و این بتنهایی بمعنای دسترسی به رفاه و توانایی بیشتر است که فقر دشمن تاب آوری است لذا ضرورت دارد حمایت شغلی جزء لاینفک برنامه های حمایتی باشد.
ادغام رویکردهای متمرکز بر تاب آوری در برنامه های توانبخشی برای حمایت از افراد در مقابله موثر با چالش های معلولیت و صدمات تروماتیک تاکید میکند با تقویت تاب‌آوری از طریق مداخلات مناسب، افراد میتوانند توانایی خود را برای سازگاری، غلبه بر ناملایمات و بهبود رفاه کلی خود در طول فرآیند توانبخشی افزایش دهند.
برنامه‌های توانبخشی برای برآوردن نیازهای خاص طراحی شده‌اند که اغلب شامل اجزای مختلفی مانند فیزیوتراپی و کاردرمانی، گفتار درمانی و … است که البته موفقیت توانبخشی به عوامل متعددی از جمله تخصص و تعهد افراد بستگی دارد.
از طریق توانبخشی، افراد می توانند برای رسیدن به اهداف سلامتی خود، بهبود کیفیت زندگی، و بازیابی توان حرکتی و عملکرد پس از شرایط مختلف مانند سکته مغزی، خونریزی مغزی یا آسیب های اسکلتی عضلانی تلاش کنند.
توانبخشی مجموعه‌ای از مداخلات درمانی است که برای بهینه کردن عملکرد فرد آسیب دیده یا بیمار و کاهش دادن ناتوانی وی تعریف شده است این میتواند با آموزش و تقویت تاب آوری همسو باشد.
محمدرضا مقدسی در ادامه اضافه میکند تَوان‌بخشی به معنای بازتوانی و بازگرداندن توانایی‌های یک فرد به حالت حداکثر استقلال گفته میشود در حالیکه تاب آوری را بعنوان باز آرایی و عبور موفقیت از مشکلات میدانیم در توانبخشی برخلاف پزشکی هیچگونه دارویی تجویز نمی‌شود و روند بازیافتن توانایی‌ها تدریجی است.
برای توسعه تاب آوری در توانبخشی راه و روشهای مختلفی را می توان پیشنهاد کرد که می بایستی ساده و اجرایی باشند :
- ساحت و عضویت در شبکه های حمایتی با دوستان و همتایان اولین پیشنهاد ماست .
- تعدیل و تنظیم نگرش از چالش به فرصت ، میتواند راهی برای توسعه تاب آوری باشد
- خود مراقبتی و ارتقای دانش سلامت و آگاهی هر چه بیشتر از معلولیت و ناتوانی بوجود آمده میتواند بسیار کمک رسان باشد.
- جدی گرفتن تمرینات ذهن آگاهی و مایندفول بودن همیشه توانسته است به ارتقای کیفیت زندگی کمک کند
- تاکید بر اینجا و اکنون بودن میتواند از ما را از حسرت گدشته و اضطراب آینده دور نگه دارد و آرامشی ویژه را هدیه کند.
اینها و چندین تمرین دیگر که اغلب از روانشناسی مثبت تغذیه میشوند میتوانند هم در توسعه تاب آوری و هم در مشاوره توانبخشی همسو و همکار یکدیگر باشند و در ارتقای کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت نقش شایان توجهی برعهده بگیرند .
که تاب آوری در توانبخشی و مشاوره میتواند ترکیب عوامل محافظ داخلی و خارجی باشد رابطه بین مشاوره توانبخشی و تاب آوری فیزیکی هم موضوع مورد قابل توجهی است.
اصول مشاوره توانبخشی در واقع دستورالعملهایی هستند که پایه و اساس برنامه های توانبخشی تشکیل داده اند.
توجه به تفاوتهای فردی یا فردی سازی ، جلوگیری از تشدید و سرایت آسیب ،سرعت عمل و بهنگام بودن ، استمرار و پیوستگی در یافت و ارایه خدمات و میتوانند در کنار سایر گرینه از مهمترین اصول توانبخشی بشمار آیند بدیهی است تنظیم شدت و توالی و تناوب تمرینات هم از جایگاه خاص خود برخوردار است که یمتواند از مفایهم علم تمرین و تاب آوری فیزیکی هم بهره مند باشد.
رعایت این اصول مجموعاً متخصصان مراقبت های بهداشتی را در طراحی برنامه های توانبخشی شخصی، مؤثر و جامع متناسب با نیازهای فردی، ارتقاء بهبود موفقیت آمیز و به حداقل رساندن خطر آسیب مجدد راهنمایی می کند این موضوع آنجا اهمیت خود را نمایان میسازد که شاهد همخوانی و هم افزایی با روشهای توسعه و تقویت تاب آوری هم باشیم که البته در بخش عمده مسیر همراه و همپوشان هستند.
بهرحال میدانیم که تروما صرف نظر از وضعیت اجتماعی-اقتصادی، نژاد، قومیت، جنسیت و یا جغرافیا رخ می دهد و تأثیرات تروما طولانی مدت بر رشد و سلامتی ما تأثیر می گذارد این را نیز میدانیم که زندگی جز با تاب آوری و باز پس گیری توانایی از دست رفته یا حتی بازسازی بخش های باقیمانده آن ممکن نیست.
خاتمه کلام اینکه مطالعات نشان داده است بهبود و توانبخشی پس از بازماندگان نخاع تحت تأثیر ظرفیت تاب‌آوری افراد است. تاب آوری ممکن است تحت تأثیر تجربیات قبلی زندگی قرار گیرد و توسط پرستاران و مراقبانی که خودکارآمدی را تشویق می کنند، افزایش یابد. بازماندگان نیاز به مشارکت فعال در تصمیم گیری در مورد مراقبت از خود را برای ایجاد حس بازیابی کنترل زندگی خود شناسایی کردند. این پتانسیل تأثیر قابل توجهی بر خودکارآمدی آنها و در نتیجه پیامدهای سلامتی دارد(کورنهابر، 2017).
