منابع تاب آوری

 

در پروژه جهانی تاب آوری ” من دارم. من هستم. من می توانم” به عنوان منابع اصلی تاب آوری اعلام شده اند

 نجمه عبادتی مشاور خانواده در یادداشتی اختصاصی برای میگنا نوشت : معنا و مفهوم تاب آوری آمیخته ای از چند ویژگی و توانایی است.

درنگاه اول کسب این ویژگیها و تواناییها شاید ساده به نظر بیایند، اما در واقعیت آموختن  این مهارتها گاهی برای افرادی با سنین بالا هم دشوار است .

این موضوع بیانگر اهمیت نوع تربیت در سنین کودکی و نوجوانی است .بنابراین برای تاب آور شدن بهتر است در سبک تربیتی، برنامه و الگو داشت.متاسفانه امروزه تاب آوری کودکان  انچنان که بایست مورد توجه قرار نگرفته است  برخی از کودکان با کوچکترین تنش و رفتاری خلاف میلشان واکنشی غیرعادی و بزرگ نشان میدهند. والدین و مربیان نقش مهم و کلیدی برای تربیت تاب آورانه کودکان دارند.

 آنچه که همواره در فرایند رشد کودک مهم و ضروریست دریافت عشق بدون قید و شرط از طرف والدین و مراقبان است. اما این به تنهایی برای پرورش کودکان  کافی نیست بلکه آنها بایستی فرصت یابند تا  عشق و حمایت از دیگران را تجربه کرده و بیاموزند .

کودک باید احساس کند والدین و دیگر اعضای خانواده ، معلمان و دوستانش او را دوست دارند، میپذیرند، به او احترام میگذارند و در مواقع لزوم حمایتگر هستند.
در پروژه ی جهانی تاب آوری صرف نظر از عوامل مهمی چون خلق و خو، ذات وساختار ژنتیک بعنوان  ۳ منبع مهم در افزایش تاب آوری مطرح شده است.اگر والدین و مربیان بتوانند در سبک تربیتی خود برای کودکان منابع را غنی تر کنند ؛ نهایتا کودکان با تاب آوری و توانایی بیشتری با سختی ها مواجه میشوند.

بعد از تحقیقات گسترده و طولانی در پروژه جهانی تاب آوری اعلام شد  ” من دارم. من هستم. من می توانم”  به عنوان ۳ منبع اصلی و مهم در تاب آوری معرفی شدند.

 اولین منبع برای  تاب آوری کودکان من دارم است :  گنجینه عشق و محبت کودکان دارایی آنها محسوب میشود. اگر آنها بدانند به هنگام خطر یا زمانهایی که لازمست چیزی یاد بگیرند؛ همراهانی کنار خود دارند و بدون قید و شرط دوست داشته میشوند ،روابطشان در جمع خانواده،معلمان ودوستان مبتنی بر پذیرش و اعتماداست؛احساس امنیت خاطر بیشتری می کنند. 
همچنین والدین و مربیان می بایست قوانین و اصول روشن و واضحی را برای کودکان به عنوان ساختار وضع کنند وانتظار رعایت همان اصول را از کودکان داشته باشند.محدودیتها و عواقب رفتار باید به وضوح بیان و درک شوند تا، زمانی که قانون توسط کودک شکسته میشود او تشخیص دهد که اشتباه کرده و حال باید منتظرپیامدها یا بخشش باشد و درصورت تبعیت مورد تحسین قرار گیرد. 
روابط مبتنی بر اعتماد و ساختار و قوانین درخانه ، الگوها  از دیگر دارایی های کودکان محسوب میشود.

اعضای خانواده،بزرگسالان،همشاگردی ها باید به شیوه ای عمل کنند که نشان دهند رفتار کودک در خانواده و نسبت به دیگران قابل پذیرش است.
بزرگسالان الگوی اخلاقی کودک محسوب می شوندو ممکن است کودک را با شعائر مذهبی نیز آشنا کنند.
 از دیگر وظایف مهم در این نوعِ تربیت تشویق فعالیت های مستقل کودک است. زمانی که او بدون کمک دیگران فعالیتی درست را مستقل انجام میدهد بایستی  بصورت کلامی یا عملی از طرف بزرگترها تشویقی متناسب با عملش دریافت کند.

همچنین او باید بتواند بصورت مستقیم یا از طریق خانواده به خدمات پایداری نظیر دکتر،مدرسه،معلم،پلیس،خدمات اجتماعی دسترسی داشته باشد. 
دومین منبع مهم تاب اوری( من هستم) می باشد:من هستم به نوعی پرداختن به نقاط قوت درونی و شخصی کودک است که شامل احساسات ، رویه ها و عقاید درونی او می شود.
کودک تاب آور میگوید:من دوست داشتنی و خوش اخلاق هستم .او میداند که دیگران دوستش دارند پس سعی بر انجام کارهای جالب برای عزیزتر شدن دارد. می تواند توازن خوبی بین برونگرایی و سکوت در واکنش به رفتار دیگران داشته باشد. دیگران را دوست دارد،ناراحتی هایشان را حس میکند و به آنها دلداری می دهد.
کودک تاب آور خود را شخص مهمی میداند و به آن افتخار می کند.
اجازه نمیدهد تا کسی تحقیرش کندو هنگام بروز مشکل با عزت نفس و اعتماد به نفس آن را حل می کند.
کارهایش را مستقل انجام می دهد و مسئولیت اعمال و رفتارش را می پذیرد او می داند که می تواند گاهی روی کمک دیگران حساب کند.قدرت تمیز درست و نادرست را دارد و باور دارد که همیشه حق پیروز است. ممکن است آن را باور به خدا و معنویت بیان کند.
  سومین منبع مهم تاب آوری ” من می توانم”  میباشد : تمرکز بر توانایی ها و مهارت ها دارد که بر عوامل تاب آوری اجتماعی و شخصی موثر است. یادگیری این مهارتها به واسطه ی تعامل با دیگران ایجاد می شود.
 برقراری ارتباط و ابراز افکار و احساسات عامل مهمی در بالارفتن تاب آوری بشمار می آید.سنجیدن ماهیت و میزان یک مشکل ،به وقت لزوم کمک گرفتن از دیگران و پیدا کردن راهکار خلاق و جدید برای حل مسئله از دیگر ابزار توانمند یک کودک تاب آور محسوب می شود. 
او احساساتش را تشخیص می دهدروی آنها اسم می گذارد و بصورتی که باعث جریحه دار شدن احساسات دیگران نشود بیان آنرا میکند.

توانایی مدیریت انگیزه های منفی( تخریب وسایل،کتک زدن…)  از مهارتهای مهم اوست و با شناختی که از خلق و خوی خود و دیگران به دست می آورد در موقعیت های مختلف رفتار شایسته ای را بروز می دهد.

 کودکان به مرور و به شیوه های مختلف رشد میکنند. آنها برای آموحتن برخی اطلاعات ممکن است خیلی کوچک باشند یا حتی بچه های بزرگتر هم با توجه به سن تقویمی خود ار بعضی از مسائل سر درنیاورند .در نهایت عکس العملهایی که دربرابر مواجه شدن با مشکلات از خود بروز می دهند سنگ محک خوبی است تا نشان دهد والدین و مراقبان چه اندازه تاب آوری در کودک را بهبود بخشیده اند.


برگرفته از کتاب تاب آوری ، منابع و گفتمان
راهنمایی برای تقویت تاب‌آوری در کودکان، تقویت روحیه انسانی
ترجمه محمدرضا مقدسی
انتشارات ورجاوند