مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب‌آوری
مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و تصویرسازی ذهنی هدایت‌شده بر تاب‌آوری بیماران قلبی مراجعه‌کننده به بخش بازتوانی قلب
اهداف یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ‌ومیر در دنیا بیماری قلبی‌عروقی است. زمینه‌های زیستی و عوامل خطرساز جسمانی، انواع استرس‌ها و پریشانی‌ها، راهبردهای مقابله‌ای غیر‌کارآمد، رویدادهای پراسترس زندگی و همین‌طور سطح پایین تاب‌آوری در بروز و تشدید این بیماری نقش مؤثری دارند.
هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و تصویرسازی ذهنی هدایت‌شده بر تاب‌آوری بیماران قلبی مراجعه‌کننده به بخش بازتوانی قلب در سال۱۳۹۷-۱۳۹۸ است.
مواد و روش ها این مطالعه یک پژوهش نیمه‌تجربی از نوع پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل است. ۴۵ نفر به عنوان نمونه پژوهش به روش در دسترس انتخاب شدند و مقیاس تاب‌آوری کانر ـ دیویدسون (CD-RIS) را تکمیل کردند. مداخلات شامل هشت جلسه (گروه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد) شصت‌دقیقه‌ای و ده جلسه (گروه تصویرسازی ذهنی هدایت شده) ۴۵ دقیقه‌ای بود و برای تحلیل داده‌ها از تحلیل کوواریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون بونفرونی در نسخه ۲۲ نرم‌افزار SPSS اتفاده شد.
یافته ها داده‌های به‌دست‌آمده از روش تحلیل کوواریانس با اندازه‌گیری مکرر نشان از اثربخشی معنادار هر دو روش بر افزایش تاب‌آوری بیماران قلبی دارد. همچنین، مقایسه زوجی گروه‌ها با استفاده از آزمون مقایسه‌های چندگانه بنفرونی نشان از اثربخشی بالاتر، بیشتر و معنی‌دار درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در مقایسه با درمان تصویرسازی ذهنی هدایت‌شده بر تاب‌آوری (P<0/005) دارد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، به واسطه تمرکزش بر انعطاف‌پذیری روانشناختی مؤثرتر از درمان تصویرسازی ذهنی هدایت‌شده بر تاب‌آوری است.
نتیجه گیری با توجه به نتایج این پژوهش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد با فاکتور اصلی پذیرش، می‌تواند در گسترش مفهوم پذیرش با باورهای بیماران قلبی بر عدم کنترل بر زندگی، مقابله کند و میزان تاب‌آوری آنان را افزایش دهد.
ضمناً پیگیری یک‌ماهه نتایج، نشان از پایداری و تقویت آن داشته است.
تصویرسازی ذهنی یک فرایند روانشناختی است که به فرد این امکان را می‌دهد تا تصورات و تصاویر ذهنی را خلق کند. این مهارت به شدت بر روی خلاقیت، حل مسئله و حتی بهبود سلامت روان تأثیرگذار است. در ادامه، به بررسی جوانب مختلف تصویرسازی ذهنی، مراحل آن، و فواید آن خواهیم پرداخت.
تعریف تصویرسازی ذهنی
تصویرسازی ذهنی به معنای ایجاد و تجسم تصورات در ذهن است. این فرایند شامل ترکیب اطلاعات حسی، حافظه، و تخیل می‌باشد. در واقع، تصویرسازی ذهنی به فرد کمک می‌کند تا واقعیت‌ها و تجربیات را که در محیط خارجی وجود ندارند، به صورت مجازی تجربه کند. این تکنیک به عنوان یک ابزار قوی برای هدف‌گذاری و رسیدن به موفقیت شناخته می‌شود.
فرایند تصویرسازی ذهنی شامل چند مرحله اصلی است:
1. تحریک: در این مرحله، فرد تحریکاتی از طریق حواس مختلف (بینایی، شنوایی و …) دریافت می‌کند که می‌تواند شامل خاطرات یا تجربیات قبلی باشد.
2. فعال‌سازی: تحریکات منجر به فعال‌سازی سیستم‌های مغزی مرتبط می‌شوند که برای پردازش این اطلاعات ضروری هستند. این مرحله اولین گام برای شکل‌گیری تصاویر ذهنی است.
3.تجسم: فرد تصاویر یا صحنه‌هایی را در ذهن خود ایجاد می‌کند که ممکن است شامل احساسات و عواطف نیز باشد.
4. تجزیه و تحلیل: در این مرحله، فرد به بررسی تصاویر ایجاد شده می‌پردازد و ممکن است از آن‌ها برای حل مسائل یا تصمیم‌گیری استفاده کند.
تصویرسازی ذهنی دارای فواید متعددی است که به شرح زیر هستند:
– تقویت خلاقیت: با تجسم ایده‌ها و سناریوهای مختلف، افراد می‌توانند خلاقیت خود را تقویت کنند.
-کاهش استرس و اضطراب: تجسم مثبت می‌تواند به کاهش احساسات منفی کمک کند و آرامش روانی را افزایش دهد.
– بهبود عملکرد: تحقیقات نشان داده‌اند که تصویرسازی ذهنی می‌تواند عملکرد افراد را در زمینه‌های مختلف (ورزشی، تحصیلی و …) بهبود بخشد.
– افزایش انگیزه: با تجسم اهداف و خواسته‌ها، افراد انگیزه بیشتری برای تلاش جهت دستیابی به آن‌ها پیدا می‌کنند.
– تسهیل یادگیری: استفاده از تصویرسازی در فرآیند یادگیری باعث افزایش درک عمیق‌تر مطالب و یادآوری بهتر آن‌ها می‌شود.
انواع تصویرسازی ذهنی
تصویرسازی ذهنی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
1. تجسم: بازبینی تصاویری که قبلاً دیده شده‌اند. این نوع تصویرسازی معمولاً برای یادآوری اطلاعات یا تجربیات گذشته استفاده می‌شود.
2. تجسم خلاق: خلق تصاویری از چیزهایی که قبلاً دیده نشده‌اند. این نوع تصویرسازی بیشتر بر روی ایده‌پردازی و نوآوری تمرکز دارد.
تکنیک‌های تقویت تصویرسازی ذهنی
برای تقویت مهارت تصویرسازی ذهنی، تکنیک‌های زیر پیشنهاد می‌شود:
– مدیتیشن و تمرکز: تمرین مدیتیشن می‌تواند به افزایش تمرکز و توانایی تجسم کمک کند.
– نوشتن داستان: نوشتن داستان‌های خیالی یا واقعی می‌تواند تخیل را تحریک کند.
– تمرینات حسی: استفاده از تمرینات حسی مانند بستن چشم‌ها و تلاش برای تجسم صداها یا بوها.
– استفاده از تصاویر واقعی: مشاهده تصاویر واقعی از موضوعات مختلف و تلاش برای تجسم آن‌ها در ذهن.
تصویرسازی ذهنی یک ابزار قدرتمند است که نه تنها برای خلاقیت بلکه برای رسیدن به اهداف شخصی نیز مفید است. با تمرین مستمر و استفاده از تکنیک‌های مناسب، افراد می‌توانند توانایی‌های خود را در این زمینه تقویت کرده و از فواید آن بهره‌مند شوند. با توجه به اهمیت این مهارت در زندگی روزمره، توصیه می‌شود که افراد به طور مداوم بر روی تقویت آن کار کنند تا بتوانند زندگی موفق‌تری داشته باشند.