مفهوم تاب آوری اجتماعی چیست؟

تاب آوری به عنوان ابزار سازگاری و تحولات مثبت اجتماعی
مفهوم تاب آوری اجتماعی در دهه 1970 در زمینه مطالعات اکولوژی و بوم شناسی پدیدار شد، بر اساس آنچه به عنوان نظریه  عمومی سیستم ها شناخته می شود، رویکرد سیستماتیک روشی است که برای درک و تجزیه و تحلیل پدیده ها که در تاب آوری اجتماعی هم میتواند بسیار کارساز باشد
نظریه عمومی سیستمها به ما کمک میکند درک بهتری از عملکرد سامانه های اجتماعی و اجزای تشکیل دهنده آن را  که از نظر سیستمی هم  حتی بخشی از آن هستند بهتر شناخته و تحلیل کنیم این گونه تحلیل ها میتواند در سیستمهای مکانیکی، اقتصادی و یا اجتماعی مورد استفاده واقع میشودمفهوم تاب آوری اجتماعی و یا انعطاف پذیری یک سیستم اغلب توانایی آن برای بازگشت به آن تعادل پس از یک اختلال است که البته جای بحث دارد.
به عنوان مثال، اگر یک سیستم اکولوژیکی پس از آتش سوزی، سیل، خشکسالی یا بلایای دیگر، به سرعت به تعادل اکولوژیکی خود بازگردد، سیستمی تاب آور در نظر گرفته می شود.
اخیراً، مفهوم تاب آوری در جوامع و سیستم های انسانی به منظور درک پویایی افراد در گروه ها، سازمان ها و حتی خانواده به کار گرفته شده است که برخی از ان بعنوان تاب آوری اجتماعی یاد میکنند.ایده «تاب آوری اجتماعی» از این شیوه جدید تفکر به عنوان روشی برای مطالعه رفتار یک گروه به عنوان تابعی از رفتار تک تک اعضای آن پدید آمده است.
در این زمینه، مطالعه شیوه مواجه و پاسخگویی به انواع شوک و چگونگی حفط تعادل و ادامه مسیر تکامل مهمترین موضوعات تاب آوری اجتماعی بشمار می آیند.
تمایز بین راه‌هایی که گروه‌های اجتماعی پس از شوک مجدداً تعادل را برقرار می‌کنند و روش‌هایی که در پاسخ به شوک تکامل می‌یابند و تغییر می‌کنند در مطالعات تاب  آوری اجتماعی بسیار متداول و مرسوم شده است در واقع بخش بزرگی از ادبیات تحقیق در تاب آوری اجتماعی را بخود اختصاص داده است.

مفهوم تاب آوری اجتماعی در علوم اجتماعی به سرعت تکامل و گسترش یافته است، اما کماکان بین سازگاری و تحول ، از مرزهایی روشن و  قابل شناسایی برخوردار است در نتیجه، تاب‌آوری به یک مفهوم رایج برای تحلیل تأثیر انواع نیروها بر جوامع تبدیل شده است.

آیا اجتماعی که یک بحران را تجربه میکند و یا به آن پاسخ می‌دهد می‌تواند اساساً همان چیزی که بود باقی بماند؟ یا به چیزی جدید و متفاوت تبدیل می شود؟ از این زاویه در خواهیم یافت که تاب اوری سیستمهای مکانیکی و فیزیکی با تاب اوری سیستمهای اجتماعی بسیار متفاوت خواهند بود.
تاب آوری اجتماعی میتواند به سرعت به یک سؤال سیاسی هم تبدیل شود ؟
چه کسی یا چه کسانی باید زندگی خود را با شرایط جدید ناشی از شوک تطبیق دهند و چه کسی و یا چه کسانی باید زندگی خود را متحول کنند؟ از موضوعتی است که هم در کوچینگ و هم در تاب آوری اجتماعی مورد توجه است.
زندگی یا لااقل چه نوع زندگی و البته برای چه کسی ارزش حفظ یا دفاع در برابر یک بحران معین را دارد؟

خواه این بحران مالی، اکولوژیک و یا هر چیز دیگری باشد اینجاست که معنویت و معنامندی هم به بحث تاب آوری راه پیدا میکند.
بهرحال تاب آوری اجتماعی به تاب آوری جامعه به عنوان یک کل اشاره دارد نه افراد یا گروه های خاص. این به معنای ارزش ها و سنت های متمایز جوامع است: آداب و رسوم، زبان ها، مذاهب و میراث معنوی، تمایزات قومی، و بسیاری موارد دیگر. مسئله تاب آوری به یکی از مسائل حفظ حقوق و امتیازات، حیثیت و خصوصیات اخلاقی مستتر در کل جوامع تبدیل می شود.
به همین دلیل، استراتژی‌های تاب‌آوری باید با سیاست‌هایی همراه شوند که رشد فراگیر و گسترش برابری را تشویق کند تا از تبدیل شدن آن به مکانیزمی برای جداسازی تاب‌آور از غیر تاب‌آور جلوگیری شود.
محمدرضا مقدسی در ادامه اضافه میکند تاب آوری اجتماعی جز با گسترش برابری و تقویت سرمایه های اجتماعی توسعه نخواهد یافت .
در تاب آوری اجتماعی ، انسجام اجتماعی و ارزش های مشترک بایستی در کانون توجه واقع شوند آگاهی از  این ویژگی های اجتماعی تاب آوری ما را دعوت می کند تا رویکرد خود را نسبت به تحولات و مخاطرات بازبینی کنیم تهدیات و خطرات جدید – تغییرات اقلیم و  آب و هوا، فن آوری های نوین و دیجیتالی شدن،  بحران و ناامنی انرژی، بیماری های همه گیر – همه حاکی از تأثیرات اجتماعی گسترده ای است که ارزش های اجتماعی و انسجام آن را یاد آور میشود.
تاب آوری اجتماعی تنها با شناخت و پرداختن به ماهیت عمیقاً بهم پیوسته جامعه معاصر قابل حفظ است.
اقدامات کاهش خطر که بر بخشی از جامعه تأثیر می گذارد، تأثیراتی را در سراسر جامعه ایجاد می کند.همه خطرات عمده ای که امروزه توسط کارشناسان در سراسر دنیا گوشزد شده اند و یا پیش از این به آنها اشاره شد ماهیتی اجتماعی و بین المللی دارند ویژگی اجتماعی تاب‌آوری به ما نشان می‌دهد که ما در یک دنیای واقعاً به هم پیوسته هستیم، چه خوب و چه بد بنی آدم اعضای یکدیگرند.