معیشت پایدار و تاب‌آوری دو مفهوم کلیدی هستند،پایداری در بلندمدت، بدون تاب‌آوری ممکن نیست.
در دنیای امروز، بیش از هر زمان دیگری، به عنوان راهکارهایی ضروری برای مقابله با چالش‌های جهانی مانند تغییرات آب‌وهوایی، نابرابری اقتصادی و بحران‌های اجتماعی مطرح شده‌اند.
معیشت پایدار به فرآیند تأمین نیازهای اساسی افراد و جوامع بدون آسیب‌رسانی به منابع طبیعی و محیط زیست اطلاق میشود، در حالی که تاب‌آوری توانایی سیستم‌ها، جوامع یا افراد برای مقاومت در برابر شوک‌ها و تنش‌ها و بازیابی سریع تعادل پس از بحران است.
این دو مفهوم به‌گونه‌ای با یکدیگر تلاقی می‌کنند که پایداری در بلندمدت، بدون تاب‌آوری ممکن نیست و بالعکس. به‌عنوان مثال، جوامعی که از منابع طبیعی به‌طور پایدار استفاده می‌کنند، معمولاً توانایی بهتری در مقابله با خشکسالی یا سیل دارند، زیرا سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی آن‌ها وابستگی کمتری به منابع محدود یا آسیب‌پذیر دارد.
معیشت پایدار بر پایه سه ستون اصلی اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی شکل می‌گیرد. از نظر اقتصادی، شامل ایجاد فرصت‌های شغلی عادلانه، کاهش فقر و توزیع منصفانه منابع است، به‌گونه‌ای که رفاه افراد بدون بهره‌کشی از نسل‌های آینده تأمین شود. در بعد اجتماعی، دسترسی به آموزش، بهداشت و مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها از ارکان اصلی است. از سوی دیگر، بعد زیست‌محیطی معیشت پایدار، حفظ تنوع زیستی، کاهش آلودگی و استفاده کارآمد از منابع طبیعی را شامل میشود. مثلاً، کشاورزی پایدار که از روش‌های ارگانیک و چرخش محصولات استفاده می‌کند، نه تنها خاک را حفظ می‌کند، بلکه درآمد پایداری برای کشاورزان فراهم می‌آورد و امنیت غذایی را تقویت می‌کند. این رویکرد، در کنار استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی یا بادی، نمونه‌ای از اقتصاد سبز است که هم به محیط زیست احترام می‌گذارد و هم اشتغال پایدار ایجاد می‌کند.
تاب‌آوری به عنوان یک استراتژی جهانی، به ویژه در مواجهه با بحران‌هایی مانند جنگ، بلایای طبیعی یا بیماری‌های همه‌گیر، اهمیت بسزایی دارد. جوامعی که از نظر اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی تاب‌آور هستند، می‌توانند با سرعت بیشتری از شوک‌ها بهبود یابند. برای مثال، در کشورهای در حال توسعه، تنوع بخشیدن به منابع درآمدی (مانند ترکیب کشاورزی با گردشگری روستایی) می‌تواند به کاهش آسیب‌پذیری در برابر خشکسالی کمک کند. همچنین، شبکه‌های اجتماعی قوی، مانند تعاونی‌های محلی یا سیستم‌های بیمه مشارکتی، می‌توانند نقش اساسی در جذب ضربات اقتصادی ایفا کنند. تاب‌آوری همچنین مستلزم سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های سبز و فناوری‌های نوین است، مانند سیستم‌های هشداردهنده سیل یا کشاورزی هوشمند که از داده‌های هواشناسی استفاده می‌کند تا محصولات کشاورزی را در برابر تغییرات آب‌وهوایی محافظت کند.
معیشت پایدار و تاب‌آوری دو روی یک سکه هستند. از سویی، شیوه‌های پایدار که منابع را حفظ می‌کنند، پایه‌های تاب‌آوری را تقویت می‌نمایند. به‌عنوان مثال، جنگل‌داری پایدار نه تنها از تخریب اکوسیستم‌ها جلوگیری می‌کند، بلکه با جذب کربن و کاهش خطر سیل، جوامع را در برابر تغییرات آب‌وهوایی مقاوم‌تر می‌سازد. از سوی دیگر، تاب‌آوری با افزایش ظرفیت افراد برای تطبیق با شرایط جدید، به حفظ معیشت پایدار کمک می‌کند. مثلاً، آموزش مهارت‌های جدید به کشاورزان برای کشت محصولات مقاوم به خشکی، هم به پایداری منابع آب کمک می‌کند و هم از ورشکستگی آن‌ها در دوران خشکسالی جلوگیری می‌نماید. این تعامل نشان می‌دهد که سیاست‌های توسعه باید همزمان بر روی کاهش آسیب‌پذیری و افزایش ظرفیت بازیابی تمرکز کنند.
برای تحقق معیشت پایدار و تاب‌آوری، نیاز به همکاری چندجانبه بین دولت‌ها، بخش خصوصی و جوامع محلی است. سیاست‌هایی مانند حمایت از کسب‌وکارهای کوچک پایدار، تخصیص منابع مالی به فناوری‌های سبز و تقویت شبکه‌های امنیت اجتماعی می‌توانند نقش کلیدی ایفا کنند. همچنین، آموزش و آگاهی‌بخشی به عنوان ابزارهایی ضروری برای تغییر الگوهای مصرف و تولید مطرح هستند.
دکتر محمدرضامقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری در پایان آورده است در بلندمدت، جوامعی که توانسته‌اند معیشت پایدار و تاب‌آوری را در هم آمیزند،از بحران‌ها نجات یافته اند و به الگوهایی الهام‌بخش برای سایر نقاط جهان تبدیل می‌شوند. این تحول نیازمند رویکردی جامع است که در آن انسان، طبیعت و اقتصاد در تعادلی پویا و پایدار قرار گیرند.
نظرات بسته شده است.