زبان تاب آوری

زبان تاب آوری

فاطمه فلاح تفتی در یادداشتی برگرفته از کتاب تاب آوری منابع و گفتمان برای باشگاه تاب آوری نوشت : مفهوم تاب آوری به نسبت جدید می‌باشد که در برخی از زبان‌ها برای آن واژه ای وجود ندارد. به طور مثال در زبان ایتالیایی کاستیلانو معادل تاب آوری است و در عوض از واژه‌‌ی دفاع علیه سختی ها استفاده می کنند. این مفهوم را می توان با استفاده از واژه ی دیگری نیز توصیف کرد، اما بیشتر مردم دنیا عبارت “غلبه بر سختی ها بـا شـجاعت، مهارت ها و ایمان” را درک می‌کنند.

هرچه بیشتر مفهوم تاب آوری درک شود، بهتر می توان به کودکان کمک کرد تا با بحران‌های زندگی خود با قدرت و امید مواجه شوند. کودکانی که واژگان را می آموزند، بهتر می توانند تاب آوری را در خود و دیگران تشخیص و آن را تقویت کنند و در نتیجه سبب بهبود عملکرد خود در این زمینه می‌شوند.

طبقه بندی “من دارم، من هستم و من می توانم” از یافته های پروژه‌ی جهانی تاب آوری است. در این طبقه بندی ۳۶ ویژگی کیفی که سبب تاب‎آوری می شود، شناسایی شده است. این موارد را می‌توان به سه طبقه بندی عمده که هر کدام شامل پنج بخش است، تقسیم کرد.

“من دارم”

عـوامـل حـمایتی و منابع بیرونی است که تاب آوری را بهبود می بخشد. قبل از آگاهی کودک از “من هستم و من می توانم” نیازمند حمایت و منابع بیرونی می‌باشد تا به احساس امنیت که زیربنای بهبود و تقویت تاب آوری است، دست پیدا کند که در دوران کودکی حائز اهمیت می‌باشد.

کودک تاب آور اینگونه می‌گوید: “من …… دارم.”

• روابط همراه با اعتماد

کودک باید احساس کند که والدین و دیگر اعضای خانواده و دوستانش، او را دوست دارند و او را با عشق می‌پذیرند.

• ساختار و قوانین در خانه

والدینی که قوانین و اصول روشن و واضحی دارند، می توانند از کودک خود این انتظار را داشته باشند که از آنها اطاعت کند. قوانین شامل وظایفی است که از کودک انتظار می رود، آنها را اجرا کند. محدودیت ها و عواقب رفتار باید به وضوح بیان و درک شوند. زمانی که این قوانین رعایت نگردد، کودک متوجه می‌شود که کار اشتباهی انجام داده؛ در این مواقع کودک باید تنبیه شود و او را بخشید و در نهایت با او آشتی کرد. حال زمانی که کودک از قوانین تبعیت می کند، باید او را مورد تحسین قرار داد.

• الگوها

والدین و تمامی افرادی که با کودک سر و کار دارند باید به نحوی عمل کنند که در کودک حس پذیرش ایجاد کنند؛ میتوان گفت آنها برای کودک الگوی اخلاق و زندگی هستند.

• تشویق کودکان به استقلال

والدین باید کودکان خود را تشویق کنند که روی پای خود بایستند و زمانی که لازم شد از دیگران کمک بگیرند. بهتر است کودک خود را هنگام انجام کار مستقل تشویق کنند.

• دسترسی به سلامت، آموزش، رفاه و خدمات امنیتی

کودک باید به طور مستقل یا از طریق خانواده به خدمات پایدار دسترسی داشته باشد تا نیازهایی که خانواده نمی تواند آنها را برآورده سازند، تأمین شود. مواردی همچون نیاز به دکتر، بیمارستان، مدرسه، معلم، خدمات اجتماعی و …

“من هستم”

نقاط قوت درونی و شخصی کودک است که شامل احساسات و عقاید درونی او می شود.

کودک تاب‌آور اینگونه می‌گوید: “من … هستم”

• من دوست داشتنی و خوش اخلاق هستم.

کودک می داند که دیگران او را دوست دارند. او در مقابل دیگران کارهای جالبی انجام می دهد تا خود را عزیز کند. او در واکنش به دیگران توازن خوبی بین برون گرایی و درون گرایی برقرار می‌کند.

• دوست داشتن، همدردی و نوع دوستی

کودک دیگران را دوست دارد و علاقه خود را به شیوه های مختلف نشان می‌دهد. ناراحتی دیگران را حس می‌کند و به آنها دلداری می دهد.

• به خودم افتخار می کنم.

کودک می داند که شخص مهمی است و به خود افتخار می کند و به کسی اجازه نمی دهد که او را تحقیر کند.

• مستقل و مسئول

کودک می تواند کارهای خودش را به تنهایی انجام دهد و عواقب رفتارش را بپذیرد.

• سرشار از امید، ایمان و اعتقاد

کودک تاب آور امیدوار است و باور دارد که افرادی وجود دارند که می توانند به او کمک کنند. او می‌تواند درست و نادرست را از هـم تشخیص و باور دارد که درست و حق، همیشه پیروز است.

“من می توانم”

بیانگر عوامل اجتماعی و شخصی است. کودکان با تعامل با یکدیگر و معلمانشان این مسائل را یاد می‌گیرند.

کودک تاب آور اینگونه می گوید: “من … می توانم”

• ارتباط برقرار کردن.

می تواند افکار و احساسات خود را بروز دهد، متوجه تفاوت ها شود و نتایج ارتباط را درک کند.

• مشکل را حل کند.

کودک می تواند ماهیت و میزان یک مشکل را بسنجد و راه حل هایی نو و خلاقانه پیدا کند.

• احساسات و انگیزه هایش را کنترل کند.

کودک احساسات خود را تشخیص داده، برروی احساساتش اسم می گذارد و آنها را به شکلی که احساسات دیگران را نیز جریحه دار نکند، بیان می دارد.

• اخلاق خود و دیگران را می شناسد.

کودک اخلاق خود و دیگران را می شناسد. این امر به کودک کمک می کند که به نحوی شایسته دست به عمل زده و متوجه شود که تا چه میزان وقت برای ارتباطات بگذارد و چگونه می تواند در موقعیت‌های مختلف موفق شود.

• به دنبال روابط موفق است.

کودک می تواند فردی را پیدا کند که با او احساسات و علائق خود را با او در میان بگذارد و راه هایی برای حل مشکل شخصی و بین فردی در خانواده بیاید و باعث ایجاد روابط سالم و صمیمی میان خود و دیگران شود.

تقویت نیروی انسانی

کودکان در سنین مختلف به شدت بر روی این 3 مورد تکیه می کنند. همان طور که کودکان رشد می‌کنند، بیشتر از منابع خارجی که از مهارت های (من دارم و من می توانم) کمک می گیرند. این در حالی است که به طور مداوم رویکردهای شخصی و احساسات خود را تقویت می کنند. (من هستم). درست به همان اندازه که مهارت های تاب آوری در سنین مختلف متنوع هستند، والدین و دیگر مراقبان نیز به نسبت رشد کودک می توانند رفتار و زبان تاب آوری خود را بهبود بخشند.