رابطۀ جوّ مدرسه و تاب‌‌آوری تحصیلی

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطۀ بین جوّ مدرسه و تاب‌‌آوری تحصیلی با واسطه‌‌گری سرزندگی تحصیلی در بین دانش‌‌آموزان است.

بدین منظور در یک طرح پژوهشی توصیفی-‌‌همبستگی، از بین دانش‌‌آموزان ‌‌متوسطۀ دوم، ۲۸۷ نفر (۱۸۷ دختر و ۱۰۰ پسر) با استفاده از روش نمونه‌‌گیری تصادفی خوشه‌‌ای چند‌‌مرحله‌‌ای انتخاب شدند.

داده‌‌ها با استفاده از پرسشنامه‌‌های جوّ مدرسه (علیخانی و مهرمحمدی، ۱۳۸۳)، سرزندگی تحصیلی (دهقانی‌‌زاده و حسین‌‌چاری، ۱۳۹۱) و تاب‌‌آوری تحصیلی (مارتین و مارش، ۲۰۰۹) گردآوری شد.

اطلاعات گردآوری‌‌شده توسط روش تحلیل مسیر با استفاده از نرم‌‌افزار AMOS تحلیل شد.

نتایج نشان داد که مدل مفهومی پیشنهادی مورد تأیید قرار گرفت.

بررسی مسیر‌‌های مستقیم ارتباط متغیّر‌‌های مورد بررسی نیز نشان داد که مسیر مستقیم متغیّر نشاط (۱۴/۰=β) و نفوذ (۱۹/۰=β) به‌‌صورت مثبت و متغیّر عدم‌‌مشارکت (۲۰/۰- =β) به‌‌صورت منفی با تاب‌‌آوری تحصیلی معنی‌‌دار است.

همچنین ارتباط معنی‌‌داری بین سرزندگی تحصیلی (۴۳/۰=β) و تاب‌‌آوری تحصیلی وجود دارد.

به‌‌منظور بررسی معنی‌‌داری مسیر‌‌های غیر‌‌مستقیم از روش بوت استراپ استفاده شد و نتایج نشان داد که سرزندگی تحصیلی رابطۀ نشاط و عدم‌‌مشارکت با تاب‌‌آوری تحصیلی را میانجی‌‌گری می‌‌کند؛ ولی بین فاصله‌‌گیری و نفوذ با تاب‌‌آوری تحصیلی میانجی‌‌گری معناداری به عمل نمی‌‌آورد.

 

یافته‌‌های حاصل از پژوهش حاضر می‌‌تواند مورد استفادۀ روان‌‌شناسان تربیتی، معلمان و سایر متخصصان مرتبط قرار گرفته و در‌‌جهت افزایش تاب‌‌آوری تحصیلی نقش داشته باشد.

 

 

رابطه جو مدرسه و تاب آوری تحصیلی نقش واسطه ای سرزندگی تحصیلی

 

 

تاب آوری تحصیلی: مفهوم و اهمیت

تاب آوری تحصیلی به توانایی دانش‌آموزان و دانشجویان در مواجهه با چالش‌ها، فشارها و مشکلات تحصیلی اطلاق میشود. این مفهوم به معنای توانایی فرد برای بازگشت به حالت اولیه یا حتی پیشرفت در شرایط سخت است. تاب آوری در این معنا نه تنها به موفقیت‌های تحصیلی کمک می‌کند، بلکه بر روی سلامت روانی و اجتماعی دانش‌آموزان نیز تأثیر مثبت دارد.

عوامل مؤثر بر تاب آوری تحصیلی

1. حمایت اجتماعی
حمایت از سوی خانواده، دوستان و معلمان نقش مهمی در تقویت تاب آوری تحصیلی دارد. ارتباطات مثبت و حمایت عاطفی می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا در مواجهه با چالش‌ها احساس تنهایی نکنند.

2. مهارت‌های اجتماعی و عاطفی
توسعه مهارت‌های اجتماعی و عاطفی مانند مدیریت استرس، حل مسئله و ارتباط مؤثر می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا بهتر با چالش‌های تحصیلی کنار بیایند. این مهارت‌ها به آنها اجازه می‌دهد تا احساسات خود را مدیریت کنند و در موقعیت‌های دشوار تصمیمات بهتری بگیرند.

3. انگیزه و هدف‌گذاری
داشتن اهداف مشخص و انگیزه برای دستیابی به آن‌ها می‌تواند باعث افزایش تاب آوری تحصیلی شود. زمانی که دانش‌آموزان هدفی برای تلاش دارند، احتمال بیشتری وجود دارد که در مواجهه با مشکلات تسلیم نشوند.

راهکارهای تقویت تاب آوری تحصیلی

1. ایجاد محیط یادگیری مثبت
محیط یادگیری باید به گونه‌ای طراحی شود که دانش‌آموزان احساس امنیت و راحتی کنند. تشویق به مشارکت فعال در کلاس، فراهم کردن فرصت‌های یادگیری گروهی و ایجاد فضایی برای بیان نظرات می‌تواند به تقویت تاب آوری کمک کند.

2. آموزش مهارت‌های حل مسئله
برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی برای آموزش مهارت‌های حل مسئله، مدیریت زمان و استرس می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا ابزارهای لازم برای مواجهه با چالش‌ها را کسب کنند.

3. تشویق به تفکر مثبت
تشویق دانش‌آموزان به تفکر مثبت و تمرکز بر نقاط قوت خود می‌تواند تأثیر زیادی بر تاب آوری آنها داشته باشد. استفاده از تکنیک‌های مثبت‌اندیشی و خودگویی مثبت می‌تواند اعتماد به نفس آنها را افزایش دهد.

 

تاب آوری تحصیلی یک عامل کلیدی در موفقیت آموزشی است که تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. با ایجاد حمایت‌های اجتماعی، توسعه مهارت‌های اجتماعی و عاطفی، هدف‌گذاری مؤثر و ایجاد محیط یادگیری مثبت، می‌توان تاب آوری تحصیلی را تقویت کرد. این امر نه تنها به موفقیت‌های تحصیلی منجر می‌شود، بلکه بر روی سلامت روانی و اجتماعی دانش‌آموزان نیز تأثیرات مثبتی خواهد داشت. بنابراین، توجه به این مفهوم در نظام آموزشی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.