خودکارآمدی و تاب آوری نوجوانان
خودکارآمدی و تاب آوری نوجوانان
خودکارآمدی به معنای باور فرد به توانایی خود برای موفقیت در یک موقعیت خاص است.
این مفهوم توسط روانشناس آلبرت بندورا توصیف شده و به عنوان عامل تعیین کننده در نحوه تفکر، رفتار و احساس افراد شناخته می‌شود.
خودکارآمدی نه تنها در احساس شخصی نسبت به خود، بلکه در دستیابی یا عدم موفقیت افراد در اهداف زندگی نقش اساسی دارد. این مهارت میتواند در احساس تاب‌آوری، تلاش برای دستیابی به اهداف، و حفظ تعادل زندگی فردی و اجتماعی تأثیرگذار باشد.
خودکارآمدی شامل انواع مختلفی از خودکارآمدی شغلی، خودکارآمدی تحصیلی، و خودکارآمدی اجتماعی است که هر یک نقش مهمی در زندگی افراد ایفا می‌کنند.
این مفهوم از خودکارآمدی، با تمرین و تکرار قابل بهبود است و میتواند در افزایش اعتماد به نفس، انگیزه برای پیشرفت، و مواجهه با چالش‌های زندگی کمک کند.
از اهمیت بالای خودکارآمدی در تعیین اهداف، روش‌های دستیابی به آنها، و تأثیر آن بر رفتار و احساسات افراد در جامعه و محیط کار یاد شده است.
بنابراین، خودکارآمدی به عنوان یک مهارت اساسی و ضروری برای خودباوری، تلاش، و دستیابی به اهداف در زندگی شناخته می‌شود.خودکارآمدی، بر توانایی و تاب آوری تلاش انسان اثر می‌گذارد باور نوجوان به موفقیت در یک موقعیت خاص یا انجام یک وظیفه شایان توجه است مراقب باور های خود و آنها باشیم.
خودکارآمدی و تاب آوری نوجوانان در سرمایه های روانشناختی لوتانز مورد اشاره بوده است.
یکی از نظریات مرتبط با تاب‌آوری، نظریۀ شناختی اجتماعی بندورا است .
باور شخص به موفقیت در یک موقعیت خاص یا انجام یک وظیفه خاص را میتوان خود کارآمدی نامید
شقایق شکفته در ادامه این یادداشت برای باشگاه تاب آوری نوشت خودکارآمدی، اعتقاد یا باور فرد به توانایی خود جهت موفق شدن در یک وضعیت خاص است که عامل تعیین کننده چگونگی تفکر، رفتار و احساس افراد می باشد این رویکرد رفتار انسان را بر حسب تعامل بین شناخت، رفتار عوامل محیطی تبیین میکند و بر تشریک مساعی بین رفتار، انسان و شناخت، رفتار و عوامل محیطی تأکید میکند.
خودکارآمدی تعیین میکند که افراد تا چه اندازه برای فعالیت های خود انرژی صرف می‌کنند و تا چه میزان در برابر موانع مقاومت می‌نمایند بندورا معتقد است که خود کارآمدی یا قضاوت فرد دربارۀ توانایی و لیاقت خود در اعمال کنترل بر حوادث زندگی‌اش، از انواع افکاری است که بیشترین تأثیر را روی عمل و خود تنظیم گری او دارد.
بر اساس این نظریه، تاب‌آوری از تعامل بین عوامل محیطی، رفتاری و فردی به وجود می‌آید.
اصولاًَ خود کارآمدی و اعتماد نفس از ویژگی‌های مهم افراد تاب‌آوری هستند و بر رفتارهای انگیزشی و عملکرد افراد تأثیر بسزایی دارند . خودکارآمدی به ظرفیت شخصیتی فرد در رویارویی با مسائل در رسیدن به اهداف و موفقیت او توجه میکند
تاب‌آوری از باور فرد به کارآمدی‌اش، توانایی مواجهه با چالش‌ها و استفاده از خزانۀ مهارت‌های حل مسئله ریشه می‌گیرد .
احساس خودکارآمدی نه تنها عملکرد انسان را به خوبی تبیین میکند، بلکه از طریق مداخلات به راحتی تاثیر پذیر و قابل تغییر خواهد بود کیفیت زندگی رابطه مستقیمی با خودکارآمدی و تاب آوری دارد
مطالعات همچنین نشان داده است که آموزش‌هایی مبتنی بر یادگیری مهارت‌های خودکارآمدی و تاب‌آوری در محیط‌های آموزشی، منجر به کاهش تعلل ورزی تحصیلی و درنتیجه عملکرد بهتر تحصیلی در دانشجویان خواهد شد (سلطانی و همکاران ۱۳۹۵). به یقین خودکارآمدی تحصیلی و تاب‌آوری تحصیلی هم نقش مهمی در سازگاری تحصیلی دانش‌آموزان با ناتوانی و اختلالات یادگیری ایفا می‌کنند
لذا با تکیه بر یافته های همین مطالعات میتوان پیشنهاد که کارگاه های آموزشی در سطح آموزش و پرورش میتواند واقعا اثر بخش باشد کما اینکه برخی از یافته نشان میدهد آموزش مهارت های تاب آوری و افزایش توانمندی های روانشناختی به خصوص خودکارآمدی, روش های مؤثری برای بهبود کیفیت زندگی پرستاران بوده است (رزم پوش و همکاران ، ۱۳۹۷).
تاب‌آوری روانی همچنین با حمایت اجتماعی به‌صورت غیرمستقیم و از طریق خودکارآمدی و معنا در زندگی پیش‌بینی می‌شود خودکارآمدی عمومی نشان دهنده این است که چرا برخی از افراد چشم انداز مطمئن تری نسبت به زندگی دارند و بدون توجه به سختی کار، می توانند تاب آوری بیشتری را همراهو عامل موثری برای انجام کامل کارها و وظایف خویشتن باشند
انتخاب‌های مهم فرد در جریان زندگی، سنجش و صرف مقدار لازم کوشش برای تحقق بخشیدن به فعالیت‌ها، مقاومت و پایداری در برابر مشکلات و تجربیات ناموفق زندگی، همگی به میزان زیادی متأثر از خود کارآمدی یا قضاوت فرد نسبت به توانایی‌اش در کنترل داشتن روی حوادث زندگی است (محسنی، ۱۳۸۳).
خود کارآمدی کلی یک احساس صلاحیت فردی ثابت و گسترده برای رویارویی کارآمد در گستره ای از موقعیت‌های استرس‌زاست .
دیدگاه ما دربارۀ آینده، به نگرش مان در ارتباط با خودمان و توانایی کنار آمدن با مقتضیات و موقعیت‌های استرس زا بستگی دارد این عقیده که ما منابعی برای رویارویی با موانع پیش رو داریم، نسبت به این باور که ناتوانی، پیش بینی کنندۀ سازگاری بهتری است و بالعکس، افراد وقتی خودشان را این‌طور ادراک می‌کنند که نمی‌توانند رویدادهای آزارنده را کنترل کنند و آنچه را می‌خواهند به دست بیاورند، مضطرب و افسرده می‌شوند و این بدرستی بمعنای افت تاب آوری است .
به عبارت دیگر، یکی از عواملی که سلامت جسمی و روانی، پاسخ دهی مناسب به عوامل استرس زا و نحوۀ مقابله و مقاومت در برابر آنها را تحت تأثیر قرار میدهد، خود کارآمدی بالا در افراد است
ازجمله رویکردهای درمانی که بر اساس یافته ای مطالعات متعدد در تاب آوری و خودکارآمدی مفید و موثر اعلام شده است رویکرد شناختی رفتاری است در مطالعه ای که توسط عبدی و مهدوی (۱۳۹۷) انجام گرفته است اثر بخشی این رویکرد بر خودکارآمدی معتادان مراجعه کننده به کمپ های ترک اعتیاد گزارش شده است.
ختم کلام اینکه خودکارآمدی و تاب آوری نوجوانان بهمراه امید و خوش بینی ارکان اربعه تاب آوری را تشکیل میدهند افراد تاب‌آور بر این باورند که می‌توانند مستقیماً رویدادهای را که در زندگی‌شان رخ میدهد را تحت تأثیر قرار دهند و این باور خور را به عمل تبدیل می‌کنند (رایویچ و شاته، ۲۰۰۲).
