تاب آوری و توانایی کودکان

تاب آوری کودکان پدیده و دستآوردی است که به دنیای دورنی و محیط پیرامونی و عوامل بیرونی آنها مرتبط است دنیای امروز مملو از انواع چالشها و ناملایمات و پستی بلندی های فراوان است که هر کدام می تواند در زندگی انسان تبدیل به مانع ، معضل و عاملی جهت استرس و تشنج باشد با این حال ما میتوانیم از لابلای این همه سختی تعادل و ثبات را ولو به صورت نسبی بر زندگی خود حاکم کنیم .

به عقیده برونفن برنر هر یک از این سیستم ها بر رشد کودک تأثیر می گذارند. نظریه سیستم های شناختی برونفن برنر شامل چهار سیستم می باشد:
۱-میکروسیستم: ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر
۲- مزوسیستم: شامل روابط خانواده ها با همکدیگر
۳- اگزوسیستم: شامل روابط درون محیطی  بمانند مدرسه که به طور مستقیم در کودک تأثیر می گذارد.
۴- ماکروسیستم: شامل  ارتباطات اعضای کل جامعه و نهادها و موسسات

نکته جالب این است که یادآور شویم این سیستمها در تعامل با یکدیگر موثر واقع میشوند به عبارت دیگر کودکان علاوه بر اینکه محصول محیط هستند خود نیز پدید آورنده محیط هم هستند .

باید از کودکان و خدمان سوال کنیم آیا این تجربیات از من انسانی بهتر میسازد ؟ قوی تر می شوم ؟ قطعا در وحله اول این نابسامانی ها به من یادآور میشوند که چگونه باید با موقعیتهای دشوار کنار بیایم و بسیار جای خوشحالی است که خانواده،دوستان و منابعی دارم که در این مواقع چالش بر انگیز به کمک من می آیند .

آنچه که قدرت و توانایی مرا در برابر چالشها نمایان میکند ؛ ابزار ،افراد و  مهارتهایی است که می توانم به کمک  آنها مسیر درست را در صحت و سلامتی انتخاب کنم و با آرامش و به دور از آشفتگی و تنش زندگی کنم .
تاب آوری توانای ویژه و هوشمندی خاصی را در جذب و بکارگیری از امکانات پیرامونی بکار میگیرد

ممکن است ما در مواجهه با چالش های مختلف بصورتی کاملا واقعی تنها باشیم  در واقع اغلب اوقات  این من (تنها) هستم که باید با آن مبارزه کنم ، ندای درونی من نهیب می زند که این من هستم که باید از این چالش با موفقیت عبور کنم و یا حتی این من هستم که شاید نتوانم از این مسیر عبور کنم .
اما این شک و تردید ، موفقیت و مبارزه و هر نوع احساس مثبتی که در درون من وجود دارد نیاز به حمایت و پشتیبانی برای به فعل در آمدن دارد این ویژگی ها گاهی به شکل نهادینه در وجود شخص “ساخته شده “هستند
گاهی هم میتوان آنها را  افراد ” خود ساخته ” نامید
در توسعه تاب آوری با دو فاکتور مهم و اساسی رو به رو هستیم که عبارتند از عوامل درونی و بیرونی  که تاب آوری وظیفه حمایت از آنها را درشرایط استرس زا به عهده دارد  با این حال در پرورش تاب آوری به ویژه تاب آوری کودکان و نوجوانان ما از یک مدل ( بیو اکولوژیکی ) برای تحقیق و اقدام در آموزش استفاده می کنیم.
بر همگان روشن است بر اساس مدل زیست بوم شناخت ،کودکان در لابیرنت و سیستم های پیچیده ای  با هم مرتبط و در هم تنیده تاب آوری را تجربه می کنند .
موثرترین ها نزذیکترین ها هستند و این بمعنای موثر نبودن دیگران نیست نزدیکترین افراد به یک کودک پدر و مادر ،  گروه همسال و دیگرانی هستند که با آنها رابطه مستقیم دارند و این تاثیرات بر حسب کارکرد و  نقش هایی که آن افراد دارند متفاوت است  البته این افراد تاثیرات مختلف و  گاهی متناقضی را ایجاد می کنند .
به عنوان مثال محل کار والدین ، خانواده در سطح گسترده تر ، جامعه مذهبی ، سیستم های حمایتی،  معلمان در مدرسه و خانه که خود این زمینه های تاثیر بنابه سطح طبقاتی از نظر اقتصادی، فرهنگی ، تحصیلی، اجتماعی سیاسی و ……. کاملا متفاوت می‌شود ‌.
تحقیقات صورت گرفته درباره تاب آوری تأثیر تک تک این عوامل بر همدیگر و در نهایت تأثیر این عوامل در زندگی کودک آن هم در اوایل دوران کودکی را نشان مورد تاکید قرار داده است .

به عنوان مثال تحقیقات ،حاکی از این موضوع است که زندگی در محیطی با درآمد پایین یا در محله هایی که با جرم و جنایت بالا دست و پنجه نرم می‌کنند تاثیرات نامطلوبی بر روی خانواده ها می گذارد . افزایش تعارضات خانوادگی ،ایجاد مشکل در سلامت روانی والدین ، مشکلات سوء مصرف مواد ، تضاد نسل ها و  افزایش ناهمگونی شدید  در رابطه ولد فرزندی و دشواری نداشتن تعاملاتی که منجر به حل و فصل چالش های ایجاد شده هم ؛ از تاثیرات این عوامل هستند .
پرورش تاب آوری کودکان به عنوان بهترین پیش بینی کننده سلامت و توانایی ویژه حل مسایل در زیست اجتماعی و روانی به عنوان برگی برنده در کفایت و توانش اجتماعی آنها بغایت دارای اهمیت است

لذا والدین ، معلمان ،مراقبان ،مربیان و تمام کنشگران عرصه کودک و کودکی که عهده دار حمایت موثر و مثبت از کودکان هستند به شکل قاطع و تاثیر گذار باید در جهت افزایش تاب آوری به کودکان با برنامه و عملکردی واحد ویکسان و همسو اقدام کنند و تلاش و کوشش خود رابه عمل آورند تا محیط زندگی فرزندان ایران عزیزمان پایدار و پویا و در امنیت و آسایش باشد چه بسا کودکان ما در آینده زندگی بهتر ،جامعه ای بهتر ،و در نهایت دنیای بهتری را رقم بزنند که تنها سرمایه بشریت برای رسیدن به تعالی و توسعه و پیشرفت برحورداری و پرورش منابع و  نیروی انسانی است تاب آوری کودکان از این رو اهمیت مضاعف دارد

منبع خبرگزاری برنا