کودک بیخانمان کسی است که به دلایل مختلف از جمله فقر، طرد اجتماعی، خشونت خانگی و اعتیاد والدین، بدون سرپناه و خانواده زندگی میکند کودکان بی خانمان یکی از آسیب پذیرترین اقشار جامعه هستند که با چالش های متعددی در زندگی روبرو می شوند.متأسفانه بسیاری از این کودکان در معرض خطر تبدیل شدن به بزهکاران حرفهای هستند. زنان بیخانمان به دلیل تجربه خشونتهای جنسیتی، آسیبپذیری بیشتری دارند و در معرض خطر قربانی شدن قرار میگیرند.
کودکان بیخانمان نیازمند حمایتهای اجتماعی، آموزشی و بهداشتی هستند تا از آسیبهای جسمی و روانی در امان بمانند و فرصت رشد و شکوفایی پیدا کنند. این کودکان نه تنها از نعمت داشتن خانواده و سرپناه محروم هستند، بلکه با مشکلات اجتماعی، روانی و جسمی زیادی نیز دست و پنجه نرم می کنند. در این مقاله، به بررسی مفاهیم تاب آوری و آسیب پذیری در کودکان بی خانمان و عوامل موثر بر آن ها می پردازیم.
تعریف تاب آوری و آسیب پذیری
تاب آوری به توانایی سازگاری مثبت فرد در شرایط دشوار و چالش برانگیز اطلاق می شود. به عبارت دیگر، تاب آوری به ظرفیت فرد برای مقابله با شرایط سخت و بازیابی پس از آن ها اشاره دارد. در مقابل، آسیب پذیری به میزان آسیب پذیری فرد در برابر عوامل استرس زا و چالش ها اطلاق می شود.
عوامل موثر بر تاب آوری و آسیب پذیری کودکان بی خانمان
عوامل فردی
– سن و جنسیت: تحقیقات نشان می دهد که دختران و کودکان کوچکتر در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
– سلامت روانی: اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب می تواند بر تاب آوری کودکان بی خانمان تاثیر منفی بگذارد.
– مهارت های زندگی: داشتن مهارت هایی مانند حل مسئله، تفکر انتقادی و خودکنترلی می تواند به افزایش تاب آوری کمک کند.
عوامل خانوادگی
– وضعیت خانواده: داشتن خانواده ای حمایتگر و پایدار می تواند به افزایش تاب آوری کودکان کمک کند.
– تجربیات دوران کودکی: تجربه سوء استفاده، غفلت یا خشونت در دوران کودکی می تواند به آسیب پذیری کودکان بی خانمان منجر شود.
عوامل اجتماعی
– حمایت اجتماعی: داشتن حمایت اجتماعی از سوی دوستان، همسالان و جامعه می تواند به افزایش تاب آوری کودکان بی خانمان کمک کند.
– دسترسی به منابع: دسترسی به منابع مانند آموزش، مراقبت های بهداشتی و مسکن می تواند به کاهش آسیب پذیری کودکان بی خانمان کمک کند.
کودکان بی خانمان در معرض خطر بیشتری برای تجربه مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی قرار دارند. برخی از این پیامدها عبارتند از:
– سوء استفاده و بهره کشی جنسی
– اعتیاد به مواد مخدر
– بزهکاری و درگیری در فعالیت های غیرقانونی
– مشکلات سلامت روان مانند افسردگی و اضطراب
– مشکلات سلامت جسمی مانند سوء تغذیه و بیماری های واگیردار
راهکارهای افزایش تاب آوری در کودکان بی خانمان
برای افزایش تاب آوری در کودکان بی خانمان، می توان به راهکارهای زیر متوسل شد:
– ارائه مشاوره و درمان روانشناختی برای کمک به کودکان در مقابله با مشکلات روانی
– ایجاد برنامه های آموزشی برای افزایش مهارت های زندگی در کودکان
– ارائه خدمات حمایتی مانند مسکن، تغذیه و بهداشت برای کاهش آسیب پذیری کودکان
– ایجاد فرصت های شغلی و آموزشی برای کمک به کودکان در ساخت آینده ای بهتر
– ایجاد شبکه های حمایتی اجتماعی برای کمک به کودکان در مقابله با چالش های زندگی
خاتمه کلام و نتیجه گیری:
کودکان بی خانمان یکی از آسیب پذیرترین اقشار جامعه هستند که با چالش های متعددی در زندگی روبرو می شوند. عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی می توانند بر تاب آوری و آسیب پذیری این کودکان تاثیر بگذارند. برای افزایش تاب آوری و کاهش آسیب پذیری در این کودکان، نیاز به اقدامات جامع و همه جانبه در سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی است. با اتخاذ راهکارهای مناسب و ارائه حمایت های لازم، می توان به ایجاد آینده ای بهتر برای این کودکان امیدوار بود.
تاب آوری و آسیب پذیری در کودکان بی خانمان کتابی است که دکتر محمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری آن را ترجمه و نشر ورجاوند آن را در سال 1397 آن را منتشر کرده است.