تاب آوری زنان

زنان و دختران نیروهای پنهان تاب آوری هستند ، این جمله در روز جهانی کاهش خطرات بحرانها سال ۲۰۱۲ به گوش تمام دنیا رسانده شد.
در واقع این ظرفیت بسیار آشکارتراز آن است که بتوان پنهانش نامید زنان همیشه علاوه بر پرورش توانایی های خود وظیفه و مسئولیت مراقبت و محافظت از دیگران را نیز به نوعی بعهده داشته اند پرورش و توسعه نهایی هرخانواده و اجتماعی در ارتباط مستقیم با اقتدار و توانایی زنان آن اجتماع است. واین صرف نظر از جملات متعارف در قاموس فمینیستی پذیرفتنی است
در هرحال مراقبت و پروررش دیگران برای زنان یک صفت به شمار آمده و این مهم به نتیجه بهینه نخواهد رسید مگر اینکه گام های نخستین در توسعه توانایی های زنان برداشته شده باشد و این قدرت و توان مقابله وبرآمدن از عهده این مسئولیت خطیر همان است که خداوند در وجود ایشان به ودیعه نهاده است.

تاب آوری زنان به ظرفیت منحصر به فرد زنان برای انطباق، تحمل و شکوفایی در مواجهه با ناملایمات اشاره دارد که توسط چالش های تاریخی و معاصر شکل گرفته است.

این انعطاف‌پذیری از لحاظ تاریخی از طریق مبارزات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی شکل گرفته است.

جایی که زنان اغلب با حاشیه‌نشینی و نابرابری، به‌ویژه در جوامع مردسالار، مواجه بودند. با وجود این موانع، زنان پیوسته قدرت و سازگاری قابل توجهی از خود نشان داده اند که منجر به تغییرات اجتماعی متحول کننده و پیشرفت حقوق زنان شده است.

مطالعه تاب آوری زنان نه تنها جنبه های روانشناختی فردی تاب آوری، مانند سازگاری و مهارت های حل مسئله را در بر می گیرد بلکه نقش حمایت اجتماعی و هویت فرهنگی را نیز در بر می گیرد.

همانطور که زنان در مناظر پیچیده اجتماعی حرکت می کنند، تاب آوری آنها به یک نیروی حیاتی برای رشد شخصی و جمعی تبدیل می شود و بر اهمیت پرورش محیط های حمایتی برای توانمندسازی زنان و افزایش توانایی آنها برای غلبه بر چالش ها تاکید می کند

توسعه تاب آوری امکان مقابله بهتر و امیدواری بیشتری را نسبت به آینده فراهم ساخته است.

 

چالش های عمده زندگی زنانه اعم از ازدواج ، تحصیل ، اشتغال وهمسری و مادری ، آسیب پذیری بیشتر در سوانح و بلایای طبیعی و تصادفات وسوانح عمده ترین مسایل و مشکلاتی هستند که تاب آوری زنان را به چالش میکشند.
تاب آوری برای بسیاری از زنان قدرت و مهارتی آموختنی و ضروری است اگرچه این برای مردان هم ضروری به نظر می آید اما زنان برای غلبه بر موانع و سازگاری و سازندگی خود و خانواده به توانایی بیشتری نیازمندند .
سالانه بیش از دویست میلیون زن از بحرانهای مختلف و بلایا وسوانح متعدد صدمه می بینند وچنانچه صدمات ناشی از آسیبهای اجتماعی و… به آن اضافه کنیم در می یابیم که برنامه هایی برای توانمندسازی و تقویت تاب آوری زنان لازم است که از انتشار و تسری آسیب جلوگیری کند.

تاب آوری زنان میتواند شامل مولفه های بدین قرار باشد :پذیرش ، جذب و تعدیل مخاطرات و آسیبها
یادگیری رشد در شرایط پرتنش
تشخیص و پرورش توانایی و استعداد های خاص
تمرین ومدیریت خشم و استرس
پرورش و کاربست شوخ طبعی و طنز
یافتن معنا در بحران ها
تحمل تنهایی و شکست های اجتماعی
شناسایی وتشخیص دوره ها و بخشهای پر تنش زندگی

و صد البته بصورت اقتضایی میتوان مولفه های دیگری از تاب آوری را در این اولویت ها لحاظ کرد.
اما وجه غالب تاب آوری زنان زندگی معنوی است.

زنان تاب آور سرمایه های واقعی عبور از چالش های اجتماعی و خانوادگی هستند. اگرچه تاب آوری بر ایمنی کامل دلالت نمیکند و وجود عوامل آسیب زا و خطرناک احتمال وقوع صدمه را افزایش میدهد اما از جهت دیگر میتوان گفت که آسیب پذیری و خطر هم مترادف نیستند. بنا براین در شرایط پر خطر هم میتوان با منطق تاب آوری جان سالم بدر برد و زندگی بارور و سرشاری رقم زد.

مخاطرات ،بلایا و سوانح طبیعی و آسیبهای اجتماعی همیشه بوده وهست از طرف دیگررشد فن آوری نیز با خود آسیب های متنوع و متعددی همراه دارد که بخش عمده آنها بصورت واقعی یا از کنترل خارج یا غیر قابل پیش بینی است در این میانه تنها راه باقی مانده تقویت وتوسعه تاب آوری زنان است.
زنان تاب آور علاوه بر خود کنترلی و خودکارآمدی به خوبی از عهده عوامل موثر بر رشد و کیفیت سلامت و بهزیستی روانشناختی خویش آگاه هستند و از آن بهره میگیرند.
زنان تاب آور در یافت حمایت و مشارکت اجتماعی نیز توانایی ویژه و چشمگیری از خود نشان میدهند.

شگفت انگیزی انسان در ایجاد فرصتها و خلق ظرفیتها متجلی میشود واین موهبتی است که در سایه هوش معنوی بدست می اید.

اغلب اوقات آسیب پذیری زنان قابل رویت نیست اما صدمات و آسیبها را میتوان به خوبی مشاهده کرد.این نکته بسیار حایز اهمیت است که آسیب پذیری را بعنوان یک صفت همیشگی و دایم همراه خود بدانیم این باعث میشود که با هشیاری بیشتر و مسئولانه تر رفتار کنیم .
در نظر داشته باشیم که با توسعه تاب آوری زنان میتوان سطح آسیب پذیری هر جامعه ای را کاهش داد.
در خاتمه متذکر میگردد صرف نظر از آسیبهای اجتماعی خاص ،ایران در میان ده کشور سانحه خیز جهان است و می بایست به توسعه وتقویت تاب آوری زنان کماکان توجه ویژه داشت .
رشد طلاق ومسایل و مشکلاتی که به تبع آن پیش خواهد آمد نیز از جمله دلایل دیگر بر ضرورت توسعه و تقویت تاب آوری زنان است.

مفهوم تاب آوری پویا و دینامیک است و شامل فرآیندهای سیستماتیک متعددی است که با هم کار می‌کنند و اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که عوامل محیطی، اجتماعی و فردی مسیر را از انواع صدمه و تهید به آسیب‌ پدیری و اختلال قطع می‌کنند.

علاوه بر این، تاب‌آوری دارای وراثت‌پذیری ژنتیکی متوسطی است بنابراین به میزان ثابتی میتوان توارث را موثر بر تاب آوری در نظر داشت.

تاب‌آوری شامل ترکیبی از ویژگی‌های روان‌شناختی و مکانیسم‌های مقابله‌ای است که زنان و دختران را قادر به سازگاری و غلبه بر ناملایمات می‌کند. مطالعات عزت نفس را به عنوان یک عامل قابل توجه تاب آوری شناسایی کرده اند، زنانی که عزت نفس بالایی دارند، دیدگاه مثبتی نسبت به خود به عنوان قوی و توانا برای مقابله با چالش های زندگی نشان می دهند.

هوش عاطفی، کمال‌گرایی و ارزیابی مجدد ( بازسازی شناختی) نیز با تاب‌آوری مرتبط هستند، زیرا زنانی که در مقیاس‌های تاب‌آوری امتیاز بالایی کسب می‌کنند، تمایل دارند دیدگاه مثبتی نسبت به خود داشته باشند،نتیجه بدیهی این است که خودپنداره منفی با تاب آوری درتضاد است خود پنداره منفی اغلب در مبتلایان به افسردگی مشاهده میشود.

حمایت اجتماعی، خودکارآمدی و خودمراقبتی هم از جمله موارد موثری هستند دیگری هستند که گزارش شده اند
مفهوم تاب آوری به دلیل پیامدهای آن برای سازگاری های بهتر و عملکرد انطباقی در مواجهه با ناملایمات مورد توجه بسیاری در سلامت عمومی و بهباشی و رفاه جسمی واقع شده است.

حمایت اجتماعی، خودکارآمدی و خودمراقبتی هم از جمله موارد دیگری هستند که با تاب آوری زنان مرتبط گزارش شده اند
مفهوم تاب آوری به دلیل پیامدهای آن برای سازگاری های بهتر و عملکرد انطباقی در مواجهه با ناملایمات مورد توجه بسیاری در سلامت عمومی و بهباشی و رفاه جسمی واقع شده است.

تاب‌آوری در زنان چند وجهی است، تاب آوری بانوان و دختران شامل ویژگی‌های روان‌شناختی فردی، راهبردهای مقابله و حمایت یابی از شبکه‌های اجتماعی ودوستان و خانواده است که همگی به توانایی آن‌ها برای غلبه بر ناملایمات و حفظ سلامت روان کمک می‌کنند

علاقه مندان برای مطالعه تخصصی در این زمینه میتوانند به کتابی به همین نام که با ترجمه محمدرضا مقدسی و عفت حیدری توسط انتشارات رشدمنتشر شده است مراجعه فرمایند.