بررسی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر تاب آوری زنان

بررسی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر بهزیستی روانشناختی و تاب آوری زنان سرپرست خانوار موضوع اصلی تحقیق بوده است

زنان سرپرست خانوار به دلیل تجربه فشارهای مداوم و مزمن در معرض مشکلات روان شناختی قرار دارند.

هدف پژوهش بررسی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر بهزیستی روان شناختی و تاب آوری زنان سرپرست خانوار بود.

طرح پژوهش از نوع شبه آزمایشی به شیوه پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمام زنان سرپرست خانوار تحت پوشش مرکز خیریه حضرت فاطمه زهرا (س) در سال ۱۳۹۶ بودند که از میان آنان، ۳۰ نفر با توجه به معیارهای ورود به پژوهش و به صورت تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند.

گروه آزمایش تحت آموزش ذهن آگاهی به مدت ۸ جلسه ۹۰ دقیقه ای قرار گرفتند.

از فرم کوتاه مقیاس بهزیستی روان شناختی ریف (ریف، ۱۹۸۹) و مقیاس تاب آوری (کانر و دیویدسون، ۲۰۰۳) استفاده شد.

داده ها از طریق آزمون تحلیل کوواریانس تجزیه وتحلیل شدند.

نتایج حاکی از اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر افزایش بهزیستی روان شناختی در مراحل پس آزمون و پیگیری (۰۰۱/۰P<) و همچنین تاب آوری در مراحل پس آزمون (۰۰۱/۰P<) و پیگیری (۰۵/۰P<) بود.

ذهن آگاهی از طریق پذیرش و تجربه هیجانات، ایجاد خودآگاهی و اجتناب از الگوی تفکر خودکار باعث افزایش بهزیستی روان شناختی و تاب آوری تاثیر می گردد و می تواند به عنوان آموزشی در راستای توان بخشی و ارتقای کیفیت زندگی آنان به کار گرفته شود.

 

بررسی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر بهزیستی روانشناختی و تاب آوری زنان سرپرست خانوار

 

 

 

بنابر همین گزارش از خانه تاب آوری مطالعات متعددی  در کیفیت زندگی تاب آوری مادران مجرد یا زنان سرپرست خانوار انجام شده است. این مطالعات به جنبه‌های مختلف زندگی ایشان پرداخته اند و چالش‌های پیش روی این زنان و عواملی را که به تاب‌آوری آن‌ها کمک می‌کنند مورد توجه قرار داده اند.

مطالعه ای که توسط کروتیک چاندا و بوچار ( 2018) نشان داده است که مادران مجرد در معرض استرس مزمن و افسردگی بیشتری در مقایسه با مادران در سایر ساختارهای خانواده هستند.

توانایی و تاب آوری مادران مجرد آنجا اهمیت مضاعفی پیدا میکند که داری فرزند معلول نیز باشند( لووین ، 2209). در مورد مادران مجرد و آسیب‌شناسی روانی نوجوانان که مورد تاکید برخی از مطالعات بوده است اغلب بر پیامدهای منفی برای مادران و کودکان تاکید شده است به نظر میرسد مادران مجردی که فرزندانی سالم و موفق تربیت کرده اند و زندگی موفق و مثبتی را تجربه کرده اند کمتر مورد توجه قرار گرفته باشند.

 

ذهن آگاهی یا Mindfulness به معنای آگاهی از افکار، احساسات، و تجربیات در لحظه حال است. این مفهوم به عنوان یک فرآیند روان‌شناختی شناخته می‌شود که بر توجه به زمان حال، بدون قضاوت، تأکید دارد. ذهن آگاهی از مراقبه شرقی نشأت گرفته و به عنوان یک روش برای مدیریت استرس، بهبود روابط، و افزایش تمرکز شناخته شده است.

ذهن آگاهی به وضعیتی اشاره دارد که فرد به طور فعال و بی انگیزه با حضور آگاهانه در ذهن و تجربه‌های خود ارتباط برقرار می‌کند. این حالت ذهنی به معنای توجه به تجربه‌ها، احساسات، افکار، و حواس فرد و به طور غیرانتقادی نظارت بر آنها است. ذهن آگاهی به معنای قبول و تحمل بی اندازه از تجربه‌های خود و عدم قضاوت نسبت به آنها است.

 

ذهن آگاهی بر جنبه‌های مختلف زندگی تأثیرات مثبتی دارد:

1. کاهش استرس و اضطراب
ذهن آگاهی به افراد کمک می‌کند تا با آگاهی از افکار و احساسات خود، استرس و اضطراب را بهتر مدیریت کنند. این روش با تمرکز بر لحظه حال، نگرانی از گذشته یا آینده را کاهش می‌دهد.

2. بهبود روابط
با شناخت عمیق‌تر از احساسات و نیازهای خود و دیگران، ذهن آگاهی در بهبود روابط انسانی نقش مهمی ایفا می‌کند. این آگاهی به برقراری ارتباطات موثرتر در روابط خانوادگی، دوستانه، و حرفه‌ای کمک می‌کند.

3.افزایش تمرکز و کارایی
ذهن آگاهی با تمرکز بر کارهای حال حاضر، افراد را قادر می‌سازد تا از فکرهای مزاحم دور شوند و کارهای خود را با عملکرد بهتری انجام دهند. این افزایش تمرکز به بهبود حافظه فعال نیز کمک می‌کند.

4. بهبود سلامت روان و جسم
ذهن آگاهی با تحریک پاسخ آرامش، به بهبود سیستم ایمنی و کاهش نگرانی از بیماری‌ها کمک می‌کند. همچنین، در درمان افسردگی، اضطراب، و اعتیاد موثر است.

5. رهایی از افکار منفی
ذهن آگاهی به افراد کمک می‌کند تا از شر نشخوار فکری خلاص شوند و افکار منفی را به راحتی رها کنند. این توانایی به فرد اجازه می‌دهد تا افکارش را بدون بیزاری یا قضاوت بررسی کند و علت وجود آنها را دریابد.

تمرین ذهن آگاهی
برای تقویت ذهن آگاهی، می‌توان از روش‌های مختلف مانند مدیتیشن استفاده کرد. تمرینات منظم ذهن آگاهی به افزایش آگاهی و هوشیاری درونی کمک می‌کند و به افراد اجازه می‌دهد تا در لحظه حال زندگی کنند و از آن لذت ببرند.