اهمیت تاب آوری در دنیای آموزش، سنجش تاب آوری در زبان آموزان

اهمیت تاب آوری در دنیای آموزش، سنجش تاب آوری در زبان آموزان

الگوی زندگی همه ی ما شاید به سادگی در همین سه کلمه تعریف شود:

درد، بقاء، رشد….

شارون مکدونو

حتماً تا به امروز اصطلاح تاب آوری و اهمیت آن  به گوش شما خورده است. اصطلاحی که شاید در چند دهه اخیر در علم روانشناسی و به خصوص روانشناسی مثبت سر و صدای زیادی کرده است، البته که قدمت آن طولانی تر از چندین دهه اخیر نیز می باشد. تاب آوری یا همان توانایی ادامه دادن و تسلیم نشدن در برابر سختی ها و مشکلات، موضوعی است که خیلی از روانشناس ها، محققین و پژوهشگران حوزه روان و اخلاق، در رابطه با آن تحقیق و تفحص های فراوانی کرده و تا به امروز نتایجی منحصر به فرد را نیز کسب کرده و در اختیار جامعه بشری قرار داده اند.

و حال من به عنوان یک پژوهشگر در حوزه آموزش، تاب آوری را بر روی زبان آموزان ایرانی بررسی کرده و نتایجی را کسب کرده ام که شاید بتواند در بحث آموزش و هر چه بالاتر بردن کیفیت یادگیری در دانش آموزان و به خصوص زبان آموزان، مؤثر واقع شود. پروسه یادگیری زبان، به خصوص در کشورهایی مانند ایران که شاید درگیری با اکثر زبان ها به خصوص زبان انگلیسی در زندگی روزمره معنای چندانی نداشته باشد، پروسه ای سخت و طاقت فرسا خواهد بود.

گذراندن ترم های آموزشی بسیار و مطالعه کتاب هایی با محتواهای سنگین و در نهایت عدم توانایی در صحبت کردن به زبان انگلیسی آن هم به صورت روان، همگی مشکلاتی هستند که اکثر زبان آموزان ایرانی در حال دست و پنجه نرم کردن با آن ها می باشند. شاید این که خیلی از افراد بعد از یادگیری زبان انگلیسی آن هم برای سالیان دراز، از یادگیری دست می کشند و در کم تر از چند ماه همه چیز را فراموش می کنند نیز نتیجه سخت بودن این پروسه باشد. اما چاره چیست؟

 

اهمیت تاب آوری در دنیای آموزش

بعد از مطالعه فراوان در این زمینه و بررسی دلایلی که موجب می شدند زبان آموزان از خواندن زبان انگلیسی دست بکشند و دید مثبتی به آن نداشته باشند، به این نتیجه رسیدم که شاید تقویت تاب آوری در آن ها بتواند مؤثر واقع شده و تاب و تحمل آن ها را برای رویارویی با مشکلات یادگیری، بالاتر ببرد. بعد از بررسی شرایط دانش آموزانی که در پروسه یادگیری زبان موفق بودند، صورت قطعی به این نتیجه به رسیدم که آن دانش آموزان از شخصیتی تاب آور بهره می بردند و همین ویژگی دلیلی بود برای موفقیت آن ها در یادگیری زبان انگلیسی.

در این پژوهش مصاحبه هایی با دربرگرفتن فاکتورهایی مربوط به شخصیت های تاب آور با گروهی از زبان آموزان انجام شد. اکثریت شرکت کنندگان در مصاحبه های خود بر این باور بودند که برخی از فاکتورها، مانند عزت نفس بالا، توانایی در هدف گذاری برای زندگی و البته نوع رابطه ای که با همکلاسیان و معلمین خود برقرار می کنند، همگی می تواند در بالا بردن هر چه بیش تر تاب آوری در آن ها مؤثر باشد.

از همین رو بر اساس مدل های آماری، تاب آوری در زبان آموزان به سه گروه، تاب آوری شخصی، تاب آوری فراشناختی و تاب آوری محیطی تقسیم بندی شد که برای هر گروه، فاکتورهایی بر اساس آن چه مصاحبه شوندگان یادآور شده بودند، قرار گرفت. از میان تمامی فاکتورها و زیر دسته های آن ها، توانایی در هدف گذاری در زندگی و به خصوص در بحث آموزش و یادگیری زبان انگلیسی، فراوانی بیش تری در مصاحبه های شرکت کنندگان داشت. از همین رو، شاید این نتیجه روشن باشد که با آموزش هایی در حوزه تعیین هدف و توانایی در هدف گذاری برای تحصیل، می توان دانش آموزان را با تاب آوری بالاتری پرورش داد.

یکی دیگر از محاسباتی که در بخش آماری این پژوهش انجام شد، تهیه و تدوین یک پرسشنامه برای سنجش میزان تاب آوری زبان آموزان ایرانی بود. در این پرسشنامه، با الهام گرفتن از دیگر پژوهش هایی که تا کنون در زمینه تاب آوری در بحث روانشناسی و البته حوزه آموزشی و آکادمیک انجام شده بود، بیست و یک سؤال با محوریت تاب آوری در سه دسته شخصی، فراشناختی و محیطی، طراحی شده و در اختیار یک گروه 191 نفره از زبان آموزان ایرانی قرار گرفت. تحلیل و بررسی نتایج به دست آمده از پرسشنامه ها با استفاده از نرم افزارهای آماری این بود که زبان آموزانی که تاب آوری بیش تری دارند، استعدادهای مربوط به زبان انگلیسی در آن ها، برجسته تر بوده و در بحث یادگیری زبان انگلیسی، نسبت به دانش آموزانی با درجه تاب آوری پایین تر، موفق تر هستند. پس می توان گفت رابطه ای که تاب آوری با یادگیری زبان انگلیسی دارد، یک رابطه مثبت و معنادار می باشد.

سخن پایانی

و اما حال که به اهمیت تاب آوری در زندگی و البته اهمیت آن در حوزه های مختلفی همچون آموزش پی برده ایم، زمان آن رسیده است که وارد عمل شویم و هر آن چه را که به صورت نظری فرا گرفته ایم، به عمل تبدیل کنیم. در زمینه هر چه تاب آورتر کردن دانش آموزان و به خصوص زبان آموزان، نه تنها خود آن ها، که مدرسه، معلم، والدین و هر آن که در زمینه آموزش دست اندر کار است، می تواند نقش مهمی را ایفا کند. طبق آن چه پیش از این بیان کردیم، با استفاده از نتایجی که از پژوهش ذکر شده به دست آمد، توانایی در هدف گذاری می تواند یکی از مهم ترین عوامل در ایجاد تاب آوری در افراد باشد. اما چگونه؟ معلمین و مربیان می توانند تکنیک هایی را که منجر به آموزش هدف گذاری در زبان آموزان می شود را با آن ها در میان بگذارند. تعامل با دانش آموزان، تعیین الویت بندی در دلایل یادگیری زبان، آموزش ارزیابی به دانش آموزان و ارائه فیدبک به آن ها، استفاده از تکنیک های بلند فکر کردن، آموزش برنامه ریزی، دسته بندی انواع اهداف و البته بسیاری دیگر از تکنیک ها که شاید نام بردن از همه ی آن ها در این بحث نگنجد، همگی روش هایی برای آموزش هدف گذاری در مبحث آموزش و یادگیری هستند. یادتان باشد که دانش آموزانی تاب آور می توانند آینده جامعه ما را رو به خوشبختی ببرند. این بحث را می توان با جمله ی زیبایی از نلسون ماندلا به پایان برد:

“من را بر اساس موفقیت هایم قضاوت نکن، بلکه قضاوت من را بر اساس تعداد بارهایی که زمین خورده ام و دوباره بلند شده ام و ادامه داده ام انجام بده”.