فرسودگی شغلی و تاب آوری چگونه توصیف میشوند ؟
فرسودگی شغلی و کاهش تاب آوری دو موضوع متفاوت هستند.
مطالعاتی که در زمینه رضایت و خشنودی شغلی انام شده است نشان داده اند که تاب آوری با ابعادی از رضایت شغلی رابطه معنی دار دارد.
محمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری در ادامه مطلب آورده است که خود اثر بخشی و تاب آوری از جمله متغیرهایی هستند که در موضوع رضایت و خشنودی شغلی می بایست به آنها توجه داشت.
کسی که درگیر فرسودگی شغلی شده و به آن مبتلا شده است نیاز دارد برای مدتی طولانی استراحت کند تا بدنش از استرسی که در مدتی طولانی تحمل کرده است رهایی یابد تا توان از دست رفته را بازیابی نماید و بتواند به وضعیت ثابت قبلی خود باز گردد.
فرسودگی شغلی و تاب آوری دو موضوع متفاوت هستند فرسودگی شغلی را میتوان کاهش قدرت سازگاری فرد با عوامل فشارزا تعریف کرد.
فرسودگی شغلی و تاب آوری دو مفهوم مرتبط با سلامت روانی کارکنان در محیط کار هستند. فرسودگی شغلی به عنوان یک سندرم متشکل از خستگی جسمی و عاطفی، خودپنداره منفی و نگرش منفی نسبت به شغل و همکاران تعریف میشود.
فرسودگی شغلی به‌عنوان یک فشار روانی، استهلاک و استرس ناشی از فشار کار و وظایف هم ستیز در کارکنان بروز میکند
رابطه منفی تاب آوری با فرسودگی شغلی محرز و مکرر در مطالعات مختلف گزارش شده است.
فرسودگی شغلی با قصد ترک شغل ارتباط مثبت معنی دار نشان داده است بعبارت دیگر افرادی که سطوح بالایی از فرسودگی شغلی را تجربه می کنند به احتمال زیاد شغل خود را ترک می کنند. این امر بر نیاز سازمان‌ها برای رسیدگی به فرسودگی شغلی و ارتقای تاب‌آوری برای حفظ نیروی کار خود تأکید میکند( گلاو، 2023) و ( نیشی موتو و همکاران ، 2022).
تاب آوری، در مقابل، به عنوان یک ظرفیت فردی برای مدیریت استرس و فشار کار و وظایف تعریف میشود.
تاب آوری با کاهش فرسودگی شغلی رابطه معنی دار دارد و میتواند به عنوان یک سازوکار برای تعدیل آن عمل کند
مطالعات نشان داده‌اند که تاب آوری با ابعادی از رضایت شغلی رابطه دارد و کارکنان با تاب آوری بالا بیشتر از رضایت شغلی برخوردارند. همچنین، تاب آوری با کاهش خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و نمره کل فرسودگی شغلی در هر دو بعد فراوانی و شدت همبستگی منفی معنادار دارد(دامغانیان و همکاران ، 1394)و (سردارزاده و همکاران ، 1395).
برای کاهش فرسودگی شغلی، ایجاد ساختارهای مناسب و تقویت تاب آوری در کارکنان پیشنهاد میشود. همچنین، توجه به ظرفیت فردی و روانی کارکنان به عنوان سازوکارها و تکنیکهای درون سازمانی و کم هزینه برای مقابله با این شرایط ناگوار حائز اهمیت است.
سرمایه اجتماعی نقش مهمی در کاهش سطوح فرسودگی شغلی دارد.
تاب آوری روانشناختی به عنوان یک کاتالیزور در رابطه معکوس بین سرمایه اجتماعی و فرسودگی شغلی عمل می کند و نشان می دهد که افزایش سرمایه اجتماعی می تواند فرسودگی شغلی را با افزایش تاب آوری روانی کاهش دهد.
فرسودگی شغلی با پیامدهای سازمانی زیانباری از جمله غیبت، جابجایی و کاهش بهره وری مرتبط است تحقیقات همچنین اهمیت عوامل سازمانی دیگری را مانند حمایت اجتماعی، خودمختاری و رضایت شغلی را در کاهش فرسودگی شغلی مورد بررسی قرار داده است.
فرسودگی شغلی میتواند سندرمی متشکل از خستگی جسمی و عاطفی باشد که موجب خودپنداره منفی و همچنین نگرش منفی نسبت به شغل و یا همکاران در جایگاه سازمانی باشد فرسودگی شغلی میتواند فقدان احساس در ارتباط با ارباب رجوع به هنگام انجام وظیفه سازمانی هم باشد در حالیکه در بخش عمده ای از مواردیش گفته تاب آوری اینگونه نیست.
انسان در محیطی متشکل از عوامل فیزیکی,اجتماعی و روانی زندگی میکند که هرکدام به نوبه خود بر تاب آوری و توانایی وی اثر گذار است شغل و محل کار نیز یکی از این عوامل است فرصت زیادی از زندگی روزانه هر فرد تا حدود بسیاری متوجه و مصروف شغل و دغدغه های آن است در سطوح اجتماعی نیز بخش عمده آحاد مردم را نیزجمعیت شاغل تشکیل داده اند .
این افراد که در سازمان های مختلف اشتغال دارند، با توجه به جو سازمان، نوع شغل و وظایف شان با مسایل متنوعی روبرو میشوندکه ممکن است موجب فرسودگی و استهلاک باشد و یا در مواردی تاب آوری و توانایی آنها را به چالش بکشد.
از کار بعنوان ضرورت توسعه نامبرده شده است و توسعه تامین کننده منافع ملل و آحاد افراد جامعه است بعبارتی دیگر کار و توسعه میتوانند تاثیرات یکدیگر را تشدید کنند اغلب مردم بیشتر وقت خود را در محیط کار صرف میکنند و نیروی شاغل بخش مولد جامعه را تشکیل می دهند.
به همین دلیل توجه به بهداشت روانی ، توانایی و تاب آوری و یا خشنودی و رضایت شغلی از اهمیت زیادی برخودار است.
توسعه اقتصادی بر پایه سلامت و تاب آوری نیروی کار استوار است و شناخت و پیشگیری از مشکلات و آسیب های شغلی باعث حفظ و سلامت روانی نه تنها در کارمندان بلکه در محیط کار یا سلامت سازمانی خواهد بود.
بخوبی روشن است که کیفیت کار اشخاص در محیط کار با میزان اشتیاق و سلامت روانی افراد رابطه مستقیم دارد کار هر فرد با روحیه و میزان انرژی و حتی سلامت روانی وی رابطه متقابل دارد .
برخی اوقات تنش و فشار های روانی در محل کار شدت می یابد بنوعی که خارج از تحمل فرد بنظر می آید در این هنگام اغلب اقراد احساس نا امنی یا بی کفایتی را تجربه میکنند.این موقعیتی که خود پنداره افراد به چالش کشیده میشود و احتمال بروز تصورات منفی شدت پیدا میکند.
در این چنین شرایطی فرد نگرشی منفی نسبت به خود و شغل خود را تجربه میکند وحتی ممکن است که سلامتی جسمی وروانی وی نیز تهدید شود
محمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری در ادامه این مطلب ادامه میدهد که زندگی خانوادگی و زندگی کاری میتوانند بر یکدیگر اثار متقابلی داشته باشند و اثر همدیگر را تشدید کنند
آنان که در زندگی خانوادگی و شخصی خود گرفتاریهایی دارندبه طور قطع شاهد تاثیرات آن بر رفتار سازمانی و رضایت و خشنودی شغلی خویش خواهند دید اکنون میتوانیم پدیده فرسودگی شغلی و تاب آوری را نیز از همین منظر ملاحظه کنیم .
در صورتی که فرد دچار فرسودگی شغلی باشد تغییراتی منفی در خلق و خو و نگرش ها،روحیه و رفتار او ایجاد میشود،از لحاظ هیجانی دچار خستگی خواهد بود و به تدریج در ایفای وظایفش احساس کاهش شایستگی خواهدکرد.
فرسودگی شغلی بیماری یا اختلال روانی نیست ولی در صورتیکه به آن توجه و رسیدگی نشود به یقین مشکل ساز خواهد بود.
فرسودگی شغلی را میتوان در رده اختلالات انطباقی قرار گرفته است.
فرد مبتلا به فرسودگی شغلی، احساس تحلیل و تقلیل انرژی دارد از خستگی های مزمن و پایدار رنج میبرد.پرخاشگری میکند به خود و اطرافیان بدبین میشود.
از عدم توازن بین خواسته ها و مهارت های شغلی ، نبود کنترل شغلی، عدم توازن رابطه تلاش و پاداش و فشارهای شغلی عوامل مرتبط با فرسودگی شغلی هستند که در بر خی از مطالعات از آنها یاد شده است.غیبت های مکرر ، ترک شغل و بیماری نیز میتواند هم آیند فرسودگی شغلی بشمار آیند.
خاتمه کلام اینکه فرسودگی شغلی حالت ویژه ای است که بویژه توسط مددکاران اجتماعی وکادر درمان تجربه شده است .
فرسودگی منجر به خستگی هیجانی و احساس بی عاطفه نسبت به مراجعین می گردد.مبتلایان به فرسودگی از تماس با مراجعین کناره گیری کنند و از همکاران،حمایت اجتماعی بیشتری را طلب کنند.
